In dit overzicht vindt u door mij geschreven artikelen over Heraldiek.
Al in de verre oudheid bestond de behoefte en de noodzaak om de groepsgenoten te kennen en te kunnen aanduiden. Het gemakkelijkst was één naam voor een bepaald persoon. Bijvoorbeeld binnen een kleine groep was iemand zo moedig als een beer. Daarom werd hij aangeduid met Berenhard. De naam verbasterde tot Bernard, Berend en dergelijke verkortingen. Maar als binnen de groep twee personen Berenhard heten, dan moet er een tweede aanduiding komen. Bijvoorbeeld een lichaamskenmerk als ‘de lange’ of ‘de korte’.
Vele duizenden jaren geleden ontstonden in vele culturen zegelstempels en zegelafdrukken, waarmee de eigenaren zich konden identificeren. Voorbeelden zijn de zegelafdrukken, gezet door mensen, die in 7000 jaar geleden in het grensgebied van India en Pakistan leefden. In die tijd ontwikkelde zich daar de Harappa cultuur.
In vele landen beschermden strijders zich met een schild. De strijders moesten wel tijdens het gevecht iemand kunnen herkennen om te concluderen: wie is vriend of vijand. Daarnaast bracht men op het schild afschrikwekkende dieren als leeuwen aan. Deze dienden om de vijand angst in te boezemen.
Later beschermde de strijder zich met een harnas met een gesloten vizier, waardoor zijn gezicht niet te zien was en hij zich dus op een andere wijze moest laten zien wie hij was. Dit deed hij door het aanbrengen van een afbeelding op het schild, die voor hem kenmerkend was en waaraan men hem kon herkennen. Een schild met de afbeelding kon vererven van vader op een zoon en de afbeelding van dat schild kon ook door andere zonen worden gebruikt. Hierdoor werd de afbeelding kenmerkend voor een familie en erfelijk, want ook de kleinzonen gingen het “familiewapen” gebruken. De eerste wapenschilden ontstonden in Europa ruwweg in de twaalfde eeuw en daarmee het familiewapen en de heraldiek.
Voor een algemene toelichting van heraldiek verwijs ik naar gedrukte en digitale verhandelingen over dit onderwerp.
(Persoonlijk wapen Anton C. Zeven)
Door het ontstaan van de beter beschermende neushelm werden gezichten en dus strijders minder herkenbaar. Daarom ontwikkelde zich de heraldiek, waardoor familie- en persoonlijk wapens ontstonden. Petrus de Ebulo (1196) beeldde in zijn werk groepen strijders af, die herkenbaar waren aan een teken op het schild en aan uniforme schilden en helmen. De leider van…
Read More
In 2015 bespreekt Dr Kees Kuiken in Virtus het ontbijtje, dat waarschijnlijk een rouwbord uit 1643 is. Dit bord bevindt zich in particulier eigendom. Afgebeeld is het alliantiewapen van Dierck Pieters z[oon] van Was[s]enaer / Jannegen Jeroens d[ochter] vander Werf. Het wapen Van der Werf lijkt op een mix van twee wapens Van de Werf
Read More
Gezocht wordt naar de voerder(s) van een wapen, dat aangebrachts is op een glas. Het wapen zou een alliantiewapen kunnen zijn en gemaakt zijn naar aanleiding van een huwelijkspaar. De wapenbeschrijving luidt: gedeeld. I. een drie maal doorsneden golfbalk, waaroverheen een sleutel met de baard boven en naar links, II. doorsneden door een viermaal doorsneden…
Read More
Mogelijk vinden wij een afbeelding Leonardus Hartmann en zijn wapen terug in het Album amicorum van Bronckhorst (zie website). Leonardus is ca 1551 geboren en zijn geboortejaar dateert goed met het beginjaar van zijn Album amicorum. Vanaf zijn eerste universitaire studiejaar wist Leonardus 36 wapentekeningen in zijn album op te nemen. Deze verzamelde hij tijdens…
Read More
In het Rijksmuseum te Amsterdam vinden we een houten beeld van een hond met een heraldieke halsband. Dit beeld werd waarschijnlijk voor de Antwerpenaar Pieter Roose (1586-1673) door Artus Quellins de Oude (Antwerpen 1609-Antwerpen 1668) gesneden. Dit artikel behoort bij de serie Heraldieke hondenhalsbanden.
Read More
De definities voor bron en fontein zijn niet eensluidend. Wat de ene heraldicus een bron noemt, noemt de andere een fontein. Daarom stel ik voor om in de Nederlandse heraldiek voor een waterspuitende bouwsel de term fontein te gebruiken, en voor het ronde schijfje golvende gedwarsbalkt of beladen met één of meerdere golvende dwarsbalkjes de…
Read More
In ‘The Compleat Planter & Cyderist’ (1685), wordt een afbeelding van een waterbak waarop een schets van een wapen met het jaartal 1660, gegeven. Deze tekening moest een bladzijde in een geïllustreerd boek over de tuinbouw. Dit boek is nooit gekomen. De afbeeldingen voor dit boek, waaronder die met de waterbak zijn bewaard gebleven. Op…
Read More
In de twaalfde en dertiende eeuw werden vele toernooien georganiseerd waaraan wel honderden ridders deelnamen. Deze massale toernooien waren, naast het feit dat ze een uitgelezen kans boden om te oefenen voor een ‘echte’ veldslag, belangrijke ontmoetingsplaatsen voor de adel. De prestaties op het toernooiveld leverden losgeld (voor gevangengenomen ridders) en prestige op, terwijl de…
Read More
In het Gelders Archief bevindt zich een wapenboek van Johan van Matenesse. Eigenlijk is het een mengsel van een album amicorum en wapenboek. Johan was de enige zoon van Adriaen van Matenesse en Odilia van Aeswijn. Dit boek is dus een andere heraldische bron, dan het album amicorum, dat ook op mijn website te vinden…
Read More
De foto’s zijn ontleend aan de Heraldische DataBank (HDB)van het CBG-Centraal Bureau voor Genealogie/Centrum voor Familiegeschiedenis te ’s-Gravenhage. Er is schriftelijk toestemming gevraagd aan het CBG om deze te mogen gebruiken. Het document behoort tot het Familiearchief Hofstede de Groot, in 1975 in bruikleen bij het KNGGW-Koninklijke Nederlandsche Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde te ’s-Gravenhage…
Read More